میزان انطباق تبلیغات بازرگانی شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران با دستورالعمل تبلیغاتی سازمان صداو سیما

پژوهش حاضر با هدف «شناخت میزان انطباق دستورالعمل تبلیغاتی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با تبلیغات بازرگانی پخش شده از شبکه اول سیما» انجام شده است. پرسش اساسی در این پژوهش این است که تبلیغات تجاری پخش شده از شبکه اول سیما -به عنوان شبکه سراسری و ملی با انبوه مخاطبان و منعکس کننده سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران- به چه میزان با دستورالعمل تبلیغاتی سازمان صداوسیما (تدوین شده توسط اداره کل بازرگانی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در تابستان 1377) انطباق دارد؟ پس از ارائه مباحثی در رابطه با تبلیغات ، تاریخچه تبلیغات در جهان و ایران و نیز تاریخچه قوانین و مقررات تبلیغاتی در ایران ، در بخش مرور نظری به طرح نظریه های مرتبط با رسانه ها و تبلیغات بازرگانی، در دو بخش نظریه های حوزه ارتباطات و نظریه های روان شناسی پرداخته شد. از میان نظریه های مربوط به حوزه ارتباطات ، دیدگاه های کارکردگرا و انتقادگرا ، نظریه های اقتصادی و انتقادی مطرح شد. نظریه «صنعت فرهنگ» مکتب فرانکفورت و دیدگاه های تئودور و. آدورنو و ماکس هورکهایمر نیز در ذیل نظریه های انتقادی مطرح شدند. سپس از میان نظریه های مربوط به حوزه روان شناسی ، نظریه «نیازهای انسانی» مازلو مورد بحث قرار گرفت. سپس چارچوب نظری تحقیق ارائه شد که شامل چهار دسته اصول اخلاقی ، فرهنگی ، دینی و حقوقی (قانونی) حاکم بر تبلیغات بازرگانی و نیز انعکاس این اصول در دستورالعمل تبلیغاتی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است. برای رسیدن به پاسخ اصلی تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق، شامل آگهی های تجاری پخش شده از شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران طی پاییز و زمستان 1387 و بهار و تابستان 1388 مابین ساعات 18 تا 24 است که از میان آن ها 372 آگهی غیرتکراری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده ، انتخاب و بررسی شدند. به این صورت که یک هفته آماری از هر فصل مورد بررسی ساخته شد. واحد تحلیل نیز ، کل محتوای هر آگهی است که برای اولین بار پخش می شود. نتایج پژوهش ، موید انطباق کامل آگهی ها با دستورالعمل صدا و سیما نیست و در اغلب آگهی های بازرگانی مورد بررسی ، نقض اصول دستورالعمل مشاهده می شود.